۲۹ اسفند روز ملی شدن صنعت نفت گرامی باد

یادداشت دکتر هادی قوامی درباره قانون ملی شدن:

به‌نام سعادت ملت ایران و به‌منظور کمک به تأمین صلح جهانی، امضاکنندگان ذیل پیشنهاد می‌نماییم که صنعت نفت ایران در تمام مناطق کشور بدون استثناء ملی اعلام شود یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری در دست دولت قرارگیرد.
مجلس سنا نیز این پیشنهاد را در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ تصویب کرد و پیشنهاد قانونی شد.
از زمان ملی شدن صنعت نفت ۷۰ سال می گذرد؛ آیا صنعت نفت در عملیات اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری واقعا ملی است؟
نفت یک کالای تجدید ناپذیر است و ایران در ذخایر منابع نفت و گاز با هم رتبه اول دنیا را داراست؛ اگر در ۷۰ سال گذشته بلکه از ۱۲۸۶ که اولین چاه نفتی در مسجد سلیمان به نفت رسید یعنی ۱۱۱ سال قبل علوم متناسب با منابع تجدید ناپذیر در ایران گسترش می یافت؛ امروز بعد از ۱۱۱ سال علوم منابع تجدید ناپذیر به فنون تبدیل می شد و شرایط برای ایجاد ارزش افزوده فراهم می شد و باعث افزایش درآمد سرانه؛ افزایش اشتغال؛ بهبود زیر ساخت های کشور و توزیع عادلانه امکانات در مساحت کشور از غرب رفیع تا شرق وسیع از شمال بارانی تا خلیج همیشه فارس ایرانی می شد و ایران واقعا توسعه یافته می شد؛ در بودجه ۱۴۰۰ مبلغ ۱۹۹ هزار میلیارد تومان از محل صادرات نفت پیش بینی شده است یعنی از صادرات یک میلیون بشکه نفت خام با قیمت ۵۰ دلار در ۳۶۵ روز فروش بیست درصد به صندوق توسعه ملی واریز می شود( ۳۶۵۰ میلیون دلار)؛ ۱۴/۵ درصد برای هزینه های جاری و سرمایه گذاری شرکت ملی نفت ایران (۲۶۴۶ میلیون دلار) و حدود ۱۲ میلیارد دلار برای مصارف بودجه عمومی و مازاد بر صادرات یک میلیون بشکه در روز نفت و میعانات گازی تا سقف یک میلیون پانصد هزار بشکه ۳۸ درصد واریز به صندوق توسعه ملی؛ ۱۴/۵ درصد سهم شرکت ملی نفت و ۴۷/۵ درصد سهم دولت در مجموع صادرات نفت خام کمتر از ۲۸ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ پیش بینی شده ؛ اگر نگاه به مصرف نفت در ۱۱۱ سال گذشته عوض می شد و دلار های نفتی در زیرساخت ها و سرمایه گذاری های حوزه منابع تجدید ناپذیر سرمایه گذاری می شد؛ در این سالها با کسری بودجه که نتیجه آن استقراض از بانک مرکزی و کاهش ارزش پول ملی و توزیع ناعادلانه امکانات و ۸۰ میلیون جمعیت یارانه بگیر و طرح معیشت و … نبود و هر منطقه به میزان امکانات خود رشد می کرد و تحریم صادرات نفت خام معنا نداشت؛ جالب است بدانیم که از تولید نفت خام کشور حدود ۲۳۰۰ هزار بشکه در روز به پالایشگاه ها داخلی داده می شود که بنزین؛ گازوئیل و سایر فرآورده های نفتی تولید می شود جمع منابع فوق در تبصره ۱۴ بودجه ۱۴۰۰بیش از ۳۳۰ هزار میلیارد تومان است که ۱۸۰ هزار میلیارد تومان در قالب یارانه ۴۵۵۰۰ تومان ( ۴۴ هزار میلیارد تومان) معیشت ۳۳ هزار میلیارد تومان و کمک به کمیته امداد و بهزیستی ۲۰ هزار میلیارد تومان و … بصورت هزینه جاری پرداخت می شود؛ یعنی هم صادرات و هم فروش داخلی را صرف هزینه های جاری نموده ایم در حالیکه اگر نگاه به نفت واقعا ملی بود یک دلار تفت چه صادرات و چه فروش داخل صرف هزینه جاری نمی شد و ارزش تولید ۶۰ میلیارد دلار تفت به ارزش افزوده تبدیل می شد بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار ارزش افزوده ایجاد می کرد یعنی در طی ۷۰ سال بعد از ملی شدن نفت واقعا رتبه یک دنیا در تولید ثروت متعلق به ایران بود؛ چرا که رتبه یک ذخایر نفت و گاز متعلق به ایران است؛ اگر از راه غلط فوق بر نگردیم روز به روز محدودیت ها بیشتر و شرایط سخت و زیان بارتر می شود؛ تشکیل حساب ذخیره ارزی و صندوق توسعه ملی هم نتوانست به اهداف خود برسد زیرا از ۱۸۰ میلیارد دلاری که به حساب ذخیره ارزی کشور واریز شد بیش از ۱۵۰ میلیارد دلار به انحاء مختلف هزینه جاری بودجه دولت و … شد و کمتر از ۲۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری های بخش دولتی و خصوصی بود؛ که از محل فوق ۹۴ میلیون دلار برای طرح تکمیلی فولاد اسفراین مصرف شد بنا بود مبلغ فوق ظرف چهار سال سرمایه گذاری و ظرف ۵ سال با سود به حساب ذخیره ارزی برگردد ولی بدلیل شرایط سخت اقتصاد کشور این طرح که به نسبت بهتر است و بقیه طرح ها نتوانستند در مدت زمان مناسب بهره برداری و هنوز بسیاری از طرح ها هم نیمه تمام و منابع به حساب برگشت نکرده است؛ صندوق توسعه ملی هم که در برنامه ۵ توسعه تاسیس شد بیش از ۱۲۰ میلیارد دلار ورودی داشته و بخش اعظم آن متاسفانه صرف هزینه های جاری و طرح های نیمه تمام شده است که هنوز بازپرداخت نشده؛ پولی هم که شرکت ملی نفت ۱۴/۵ درصد از تولید می گیرد بخش عمده آن صرف هزینه جاری می شود. تا ملی شدن واقعی صنعت نفت راه دراز و سختی در پیش رو داریم؛ ملی شدن یعنی تجهیزات صنعت نفت نیز با کیفیت در داخل تولید شود؛ ولی بخش عمده تجهیزات علیرغم امکان تولید در داخل متاسفانه به صورت واردات و خروج ارز ؛ آسیب پذیری صنعت ملی نفت را بیشتر می کند.۲۹ اسفند ۱۳۹۹.